ગણેશોત્સવ બાદ નવરાત્રિ શરૂ થાય છે અને બંને હિંદુઓ માટેના ખૂબ જ મહત્ત્વના તહેવારો છે. આ બંને તહેવારો વચ્ચે 15 દિવસ શ્રાદ્ધ એટલે કે પિતૃ પક્ષ શરૂ થાય છે. આ વખતે સાતમી સપ્ટેમ્બરથી એટલે કે આજથી પિતૃ પક્ષ શરૂ થશે અને 21મી સપ્ટેમ્બરના પૂરું થશે.
હિન્દુ ધર્મની સનાતન ધર્મમાં એવું માનવામાં આવે છે કે શ્રાદ્ધ પક્ષ દરમિયાન પૃથ્વી ઉપર પિતૃ આવે છે અને તેમની વિધિ માટે, પૂજા માટે 16 દિવસ સુધી અલગ અલગ તિથિ પ્રમાણે રાજ્ય મનાવવામાં આવે છે.
આ વખતનો આ પિતૃ પક્ષ કે જેને આપણે શ્રાદ્ધ તરીકે પણ ઓળખીએ છીએ એ ખૂબ જ ખાસ રહેવાનો છે, કારણ કે શ્રાદ્ધ પક્ષની શરૂઆત ચંદ્ર ગ્રહણથી શરૂ થશે અને સૂર્ય ગ્રહણ પણ સમાપ્ત થશે.
હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ, વર્ષ 2025માં, પિતૃ પક્ષ 7 સપ્ટેમ્બર રવિવારથી શરૂ થઈ રહ્યો છે અને આ દિવસે પૂર્ણિમા શ્રાદ્ધ છે, તે સમયે જ 21મી સપ્ટેમ્બર 2025 રવિવારના રોજ સર્વ પિતૃ અમાવસ્યા સાથે સમાપ્ત થશે
જો તમે પણ એ પણ જાણવા માગતા હો કે કઈ તિથિ એ કઈ શ્રદ્ધ કરવાનું છે તો સંપૂર્ણ યાદી અહીંથી જુઓ
✅ આપણે અહીંયા વર્ષ 2025 ની રાજ્ય પિતૃપક્ષની તિથિયા એટલે કે કયું શ્રાદ્ધ કયા વારે અને કઈ તારીખે આવે છે. આ જાણકારી ખૂબ જ મહત્વની છે.
ભાદરવા વદ (કૃષ્ણ) પક્ષને પિતૃપૂજન અને શ્રાદ્ધ પક્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરવામાં આવે છે જેથી તેમને શાંતિ અને સદ્ગતિ મળે.
શ્રાદ્ધ પક્ષમાં કેટલીક તિથિઓનું વિશેષ મહત્વ હોય છે:
તિથિ 3 અને 4: આ બંને તિથિઓ એકસાથે છે. જે લોકોની તિથિ 3 અથવા 4 હોય, તેઓ આ દિવસે શ્રાદ્ધ કરી શકે છે.
તિથિ 9 (નવમી): આ તિથિને સૌભાગ્યવતી સ્ત્રી શ્રાદ્ધ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે એવી સ્ત્રીઓનું શ્રાદ્ધ કરવામાં આવે છે જેમનું મૃત્યુ સૌભાગ્ય અવસ્થામાં થયું હોય.
તિથિ 12 (બારસ): આ દિવસે સંન્યાસીનું શ્રાદ્ધ કરવામાં આવે છે, એટલે કે જે લોકોએ સંન્યાસ લીધો હોય તેમનું શ્રાદ્ધ આ તિથિએ કરવામાં આવે છે.
તિથિ 14 (ચૌદશ): આ દિવસ શસ્ત્રપીડિતનું શ્રાદ્ધ કરવા માટે ખાસ છે, જે લોકોનું મૃત્યુ અકાળે અથવા અકસ્માતને કારણે થયું હોય તેમનું શ્રાદ્ધ આ દિવસે કરવામાં આવે છે.
તિથિ 15/30 (અમાસ): આ દિવસને સર્વપિતૃ અમાસ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જે લોકોને તેમના પિતૃઓની તિથિ યાદ ન હોય, તેઓ આ દિવસે સર્વપિતૃઓનું શ્રાદ્ધ કરી શકે છે. આ દિવસે પૂનમનું શ્રાદ્ધ પણ કરવામાં આવે છે.
જ્યારે મૃત્યુ તિથિ ખબર ન હોય: કઈ તિથિએ કરવું શ્રાદ્ધ?
જો તમારા કોઈ સ્વજન કે પરિવારજનનું મૃત્યુ થયું હોય અને તમને તેમની તિથિની ચોક્કસ જાણકારી ન હોય, તો તમે તેમનું શ્રાદ્ધ અમાસના દિવસે કરી શકો છો. ભારતીય પંચાંગ અને શાસ્ત્રોમાં પણ આ વિશે સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
શ્રાદ્ધ પક્ષની છેલ્લી તિથિ એટલે કે સર્વપિતૃ અમાસનો દિવસ આ ખાસ હેતુ માટે જ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે. આ દિવસે, જેમને પોતાના પિતૃઓની મૃત્યુતિથિ યાદ ન હોય, તેઓ બધા પિતૃઓનું એકસાથે શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરી શકે છે. આ દિવસે શ્રાદ્ધ કરવાથી પિતૃઓને શાંતિ મળે છે અને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
આજે 7 સપ્ટેમ્બર 2025 ના રોજ વર્ષનું છેલ્લું Chandra Grahan (Lunar Eclipse) જોવા મળશે. આ ગ્રહણ વૈજ્ઞાનિક રીતે ખગોળીય ઘટના છે પરંતુ હિંદુ ધર્મ અને જ્યોતિષ શાસ્ત્રમાં તેનું વિશેષ મહત્વ છે. ચાલો જાણીએ Exact Timing, Sutak Kaal અને કઈ રાશિઓ પર કેવી અસર પડશે તેની સંપૂર્ણ માહિતી.
7-8 September 2025 Chandra Grahan માત્ર ખગોળીય ઘટના નથી પરંતુ ધાર્મિક અને જ્યોતિષીય દૃષ્ટિએ પણ મહત્વપૂર્ણ છે.ગ્રહણ શરૂ થશે 8:58 PM એ અને સમાપ્ત થશે 12:22 AM એ.સુતક કાળ શરૂ થશે બપોરે 12:58 PM એથી.7 રાશિઓ માટે આ કપરો સમય હશે જ્યારે Cancer અને Virgo રાશિ માટે આ શુભ અવસર સાબિત થઈ શકે છે.👉 તેથી આજે રાત્રે ચંદ્રગ્રહણના આ અદભુત દ્રશ્ય સાથે ધાર્મિક માન્યતાઓનું પાલન કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે.🔗 Reference: Indiatimes – Chandra Grahan 2025
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
ચંદ્રગ્રહણ એ એક ખગોળીય ઘટના છે જે ત્યારે થાય છે જ્યારે ચંદ્ર પૃથ્વીની છાયામાં જાય છે, જેના કારણે ચંદ્ર અંધારું થઈ જાય છે. આ પ્રકારનું સંરેખણ ગ્રહણની મોસમ દરમિયાન થાય છે, લગભગ દર છ મહિને, પૂર્ણ ચંદ્રના તબક્કા દરમિયાન, જ્યારે ચંદ્રનું ભ્રમણકક્ષાનું વિમાન પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષાના વિમાનની સૌથી નજીક હોય છે.
આપણે અહીંયા ચંદ્ર ગ્રહણ એટલે શું? ચંદ્ર ગ્રહણ ની તારીખ 7.9.2025 ના રોજ આ વર્ષ નું છેલ્લું થવાનું છે. તે ઘટનાઓ ની સામાજિક,ખગોળીય,ધાર્મિક, ઘેર માન્યતા ઓ વિગેરે જોઈશું.
આ ગ્રહણ પૃથ્વી, સૂર્ય અને ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષા એક જ રેખામાં આવી જાય ત્યારે સર્જાય છે.
તે તેની ભ્રમણકક્ષાના કોણના કારણે રચાતી ખગોળીય ઘટના છે.
ચંદ્ર પૃથ્વીની છાયામાંથી પસાર થાય છે અને તે સીધી એક જ રેખામાં આવી જાય છે.
ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષા ઝૂકેલી હોવાથી તે દર મહિને પૃથ્વીની છાયામાંથી પસાર નથી થતો. આથી આવી ઘટના દર મહિને સર્જાતી નથી.
ઉપછાયા ચંદ્રગ્રહણમાં પૃથ્વીની કેન્દ્ર સપાટીની છાયા ચંદ્ર પર પડતી નથી. તેમજ ચંદ્રની અમુક સપાટી પર જ પૃથ્વીનો પડછાયો પડતો હોય છે.
બ્લડ મૂન શું છે અને તે ક્યારે દેખાય?
બ્લડ મૂન એટલે કે ચંદ્ર લાલ રંગનો દેખાય અને સામાન્ય કરતાં બહુ મોટો દેખાય.
બ્લડ મૂન એ વૈજ્ઞાનિક નામ નથી, પણ ચંદ્ર લાલ દેખાતો હોવાથી એને આવું હુલામણું નામ અપાયું છે.
સંપૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ વખતે બ્લડ મૂન દેખાતો હોય છે. એ વખતે ચંદ્ર પૃથ્વીથી ખૂબ જ નજીક હોય છે અને તેના પર અનોખા કોણથી પડતાં પ્રકાશને લીધે એ લાલ રંગનો દેખાવા લાગે છે.
આવું ત્યારે ઘટતું હોય છે કે જ્યારે પૃથ્વી સૂર્ય અને ચંદ્રની એકદમ વચ્ચોવચ આવી જાય છે અને તેનો સંપૂર્ણ પડછાયો ચંદ્ર પર પડે છે.
રાત્રે 8 કલાક અને 58 મિનિટથી (ભારતીય સમય અનુસાર), 7 સપ્ટેમ્બર
સંપૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ (બ્લડ મૂન ફેઝ)
રાત્રે 11 કલાક થી 12 કલાક અને 22 મિનિટ સુધી
ચંદ્રગ્રહણનો અંત
ચંદ્રગ્રહણનો અંત
સવારે 2 કલાક અને 25 મિનિટ, સપ્ટેમ્બર 8.
કેટલા પ્રકારના ચંદ્ર ગ્રહણ હોય છે?
સૂર્ય પૃથ્વી અને ચંદ્ર કેટલા ઓછા અથવા કેટલા સરેખિત છે તેના આધારે ત્રણ પ્રકારના ચંદ્ર ગ્રહણ હોય છે.
સંપૂર્ણ ચંદ્રગ્રહણ ત્યારે થાય છે જ્યારે પૃથ્વીનો પડછાયો સમગ્ર ચંદ્રની સપાટી પર પડે છે.
આંશિક ચંદ્રગ્રહણ દરમિયાન ચંદ્રનું માત્ર એક જ ભાગ પૃથ્વીના પડછાયામાં પ્રવેશે છે, જે ચંદ્રની સપાટીને કાપી નાખતું હોય તેવું દેખાઈ શકે છે. ચંદ્રની પૃથ્વી તરફની બાજુએ પૃથ્વીનો પડછાયોકારો દેખાશે. કટ ભાગ આપણે જોઈએ છીએ.
પેનમ્બલ એ ત્રીજું ચંદ્રગ્રહણ છે, આમાં પૃથ્વીના પડછાયો હડવો ભાગ ચંદ્રની સપાટી પર પડે છે. આ પ્રકારનું ગ્રહણ અન્ય બે ગ્રહણ જેટલું નાટકી નથી અને તે જોવાનું કંઈક અંશે મુશ્કેલ હોય છે. પણ વૈજ્ઞાનિકો માટે મહત્વનું હોય છે.
ક્યાં ક્યાં દેખાશે?(Chandra Grahan 2025)
આ ખગોળીય ઘટના પશ્ચિમ ઓસ્ટ્રેલિયા, ચીન, રશિયા અને પૂર્વ આફ્રિકાના ભાગોમાં દેખાશે. ભારતમાં, તે દિલ્હી, મુંબઈ, કોલકાતા, હૈદરાબાદ, બેંગલુરુ, લખનૌ, પુણે, ચંદીગઢ અને જયપુર સહિત લગભગ તમામ મુખ્ય શહેરોમાં દેખાશે.
ગ્રહણ દરમિયાન શું કરવું અને શું ન કરવું? (Chandra Grahan 2025)
જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર, ગ્રહણ દરમિયાન કેટલીક સાવચેતીઓ રાખવી જોઈએ:
👉 શું કરવું: dharmik
ગ્રહણ દરમિયાન મંત્રોનો જાપ, ધ્યાન અને પ્રાર્થના કરવી શુભ માનવામાં આવે છે.
ગ્રહણ સમાપ્ત થયા પછી, સ્નાન કરો અને ઘર અને પૂજા સ્થળને શુદ્ધ કરો.
જરૂરિયાતમંદોને દાન આપો.
ખાદ્ય પદાર્થોને દૂષિત ન થાય તે માટે, તેમના પર તુલસીના પાન અથવા કુશ રાખો.
👉શું ન કરવું:dharmik
સુતક કાળ દરમિયાન ખાવું, પાણી પીવું કે ખોરાક રાંધવો વર્જિત માનવામાં આવે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓએ ઘરની બહાર ન જવું જોઈએ અને તીક્ષ્ણ વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળવું જોઈએ.
ગ્રહણ દરમિયાન કોઈ પૂજા કે કોઈ શુભ કાર્ય ન કરવું જોઈએ.
ગ્રહણના પડછાયા તરફ સીધી આંખોથી જોવું અશુભ માનવામાં આવે છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
નવરાત્રી 2025 યે 22 સપ્ટેમ્બર થી ચાલુ થાય છે. ભારત માં નવરાત્રી માં નવ દિવસ માતાજી ની પૂજા અર્ચના થાય છે. વિવિધ પ્રદેશો માં વિવિધ રીતે માતાજી ને રીઝવવા ભક્તો પૂજા અર્ચના કરે છે.
આપણે આ ધાર્મિક આર્ટિકલ માં નવ દિવસ ના વિવિધ રંગો વિશે વાત કરીશું. વિવિધ રંગો પણ વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે.
મહત્વ: 👉પીળો રંગ પહેરવાથી વ્યક્તિના જીવનમાં ખુશી અને સકારાત્મકતા આવે છે. આ રંગ હૂંફ અને આનંદનું પ્રતીક છે, જે તમને દિવસ અને વર્ષ દરમિયાન શાંત અને ખુશખુશાલ અનુભવવામાં મદદ કરે છે.
💥Day 2 – Green
મહત્વ:👉લીલો રંગ ફળદ્રુપતા, સકારાત્મક વિકાસ, શાંતિ અને શાંતિનું પ્રતીક છે. આ દિવસે લીલો રંગ પહેરવો એ નવી શુભ શરૂઆતનો સંકેત આપે છે અને તમારા જીવનમાં શાંતિ લાવે છે.
💥Day 3 – Grey
મહત્વ:👉ગ્રે રંગ મન અને લાગણીઓનું સંતુલન દર્શાવે છે. માટીનો રંગ હોવાથી, તે નમ્રતા અને સાદગીપૂર્ણ જીવનશૈલી દર્શાવે છે. આ દિવસે ગ્રે રંગ પહેરવો એ પરિવર્તન અને સારા પરિવર્તનનું પ્રતીક છે.
💥Day 4 – Orange
મહત્વ: 👉નારંગી રંગ એક જીવંત રંગ છે જે ખુશી, સર્જનાત્મકતા અને સકારાત્મક ઉર્જા લાવે છે. નારંગી રંગ પહેરવાથી તમે શાંત મન અને નકારાત્મક લાગણીઓ વિના સમસ્યાઓનો સામનો કરી શકો છો.
💥Day 5 – White
મહત્વ: સફેદ રંગ શાંતિ અને સંવાદિતાનું પ્રતીક છે. આ દિવસે સફેદ રંગ પહેરવાથી સુરક્ષા, ખુશી અને વિચારની શુદ્ધતાની લાગણી થાય છે.
💥Day 6 – Red
મહત્વ: 👉લાલ રંગ એક શક્તિશાળી રંગ છે જે પ્રેમ, જુસ્સો અને બહાદુરીનું પ્રતીક છે. લાલ રંગ પહેરવાથી ભક્તોને વર્ષભર જોમ, વફાદારી અને સુંદરતાનો આશીર્વાદ મળે છે.
💥Day 7 – Royal Blue
મહત્વ:👉 રોયલ બ્લુ રંગ ભવ્યતા અને રાજવીપણાનું પ્રતીક છે. રોયલ બ્લુ રંગ પહેરવાથી કરિશ્મા અને જીવનમાં તમે જે પણ લક્ષ્ય રાખશો તેમાં શ્રેષ્ઠતા મેળવવાનો જુસ્સો મળે છે.
💥Day 8 – Pink
મહત્વ: 👉ગુલાબી રંગ સ્નેહ, સંવાદિતા અને ભલાઈનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ગુલાબી રંગ પહેરવો માનવતા અને વશીકરણ પ્રત્યે પ્રેમને જાગૃત કરે છે, જેનાથી તમે બધાના પ્રિય બની શકો છો.
💥Day 9 – Purple
મહત્વ: 👉જાંબલી રંગ શાંતિ અને ખાનદાની દર્શાવે છે. આ દિવસે જાંબલી રંગ પહેરવાથી સમૃદ્ધિ અને વૈભવ મળે છે, જે દુર્ગા દેવીને સંપૂર્ણ રીતે પ્રસન્ન કરે છે.
💥Day 10 – Peacock Green
મહત્વ: 👉લીલો મોર રંગ વ્યક્તિત્વ અને બુદ્ધિનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ રંગ પહેરવાથી શાંતિ, વિશિષ્ટતા અને અન્ય લોકો પ્રત્યે કરુણા આવે છે, લીલા અને વાદળી બંનેના ગુણોનો લાભ મળે છે.
નવરાત્રી 2025 માટે રંગોની મહત્વની વાત કરેલ છે. રાત્રિના નવ દિવસ દરમિયાન માતાજીની ભક્તિમાં આ રંગો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
નવરાત્રી, જેને શારદીય નવરાત્રી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ઉત્તર અને પૂર્વ ભારતમાં ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર સારા અને ખરાબ વચ્ચેના નવ રાત્રિના યુદ્ધનું પ્રતીક છે, જે દસમા દિવસે સારાના વિજયમાં પરિણમે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, માતા દુર્ગાને શક્તિ, ઉર્જા અને શાણપણની દેવી તરીકે પૂજવામાં આવે છે.
નવરાત્રી ૨૦૨૫ સોમવાર, ૨૨ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ થી૧ ઓક્ટોબર ૨૦૨૫ સુધી બુધવાર, થશે અને ગુરુવાર, ૨ ઓક્ટોબર ૨૦૨૫ ના રોજ વિજયા દશમીની ઉજવણી સાથે સમાપ્ત થશે.
નવરાત્રી, જેનો અર્થ ‘નવ રાત’ થાય છે, તે અમાવસ્યા (અમાવસ્યા) પછીના દિવસે શરૂ થાય છે. ચંદ્ર ચક્રના પહેલા નવ દિવસ સ્ત્રીત્વ માનવામાં આવે છે, જે દેવીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, જે દિવ્યતાના સ્ત્રીત્વ છે. નવમો દિવસ, જેને નવમી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે આ તબક્કાનો અંત દર્શાવે છે. પૂર્ણિમાની આસપાસના દોઢ દિવસ તટસ્થ હોય છે, જ્યારે બાકીના અઢાર દિવસ પુરુષત્વમાં હોય છે. પરંપરાગત રીતે, નવમી સુધીની બધી પૂજા આ સ્ત્રીત્વ તબક્કા દરમિયાન દેવીને સમર્પિત કરવામાં આવે છે.
અહીં દર વર્ષે નવ દિવસના બાર સમયગાળા છે, જે દરેક સ્ત્રીત્વના દિવ્યતા અથવા દેવીના એક અલગ પાસા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. ઓક્ટોબરમાં આવતી નવરાત્રી સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે શીખવાની દેવી શારદાને સમર્પિત છે. આ પરંપરા શીખવાને સૌથી વધુ મૂલ્ય આપે છે, એક અનન્ય ક્ષમતા જે મનુષ્યોને અન્ય જીવોથી અલગ પાડે છે. જ્યારે અન્ય જીવો ઝડપી કે મજબૂત હોઈ શકે છે, તેઓ મનુષ્યો જેટલું શીખી શકતા નથી. માનવ હોવાનો સાચો ગર્વ કંઈપણ શીખવાની ક્ષમતામાં રહેલો છે, જો કે વ્યક્તિ તે કરવા માટે તૈયાર હોય.
૨૦૨૫ માટે મુખ્ય નવરાત્રી તારીખો
22 સપ્ટેમ્બર 2025 સોમવારના રોજ ઘટસ્થાપન
મંગળવાર, 30 સપ્ટેમ્બર 2025 ના રોજ દુર્ગાષ્ટમી
બુધવાર, 01 ઓક્ટોબર 2025 ના રોજ મહા નવમી
નવરાત્રીનું ધાર્મિક મહત્વ
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, નવરાત્રિની ઉત્પત્તિ વિશે વિવિધ વાર્તાઓ સમજાવે છે. એક વાર્તામાં રાક્ષસોના રાજા મહિષાસુર વિશે કહેવામાં આવ્યું છે, જેણે સ્વર્ગમાં દેવતાઓ સામે યુદ્ધ કર્યું હતું. તેના જવાબમાં, શિવ, બ્રહ્મા અને વિષ્ણુના ત્રિમૂર્તિ સહિત બધા દેવતાઓએ તેમની દૈવી શક્તિઓને જોડીને શક્તિ અને ‘શક્તિ’ના અવતાર દેવી દુર્ગાનું નિર્માણ કર્યું. નવ રાતના તીવ્ર યુદ્ધ પછી, દુર્ગાએ મહિષાસુરને હરાવ્યો. દસમા દિવસે, તેના વિજયને વિજયા દશમી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે અનિષ્ટ પર સારાના વિજયનું પ્રતીક છે.
બીજી એક વાર્તા ભગવાન રામની છે, જે સીતાને લંકાની કેદમાંથી છોડાવવા માટે રાવણ સાથે યુદ્ધ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા હતા. યુદ્ધ પહેલાં, રામે દેવી દુર્ગાની પૂજા કરી, તેમના આશીર્વાદ માંગ્યા. પૂજા માટે તેમને 108 કમળની જરૂર હતી, અને જ્યારે તેઓ ગણતરી પૂર્ણ કરવા માટે તેમની એક આંખ અર્પણ કરવાના હતા, ત્યારે દેવી દુર્ગા પ્રગટ થયા અને તેમને તેમની દિવ્ય ‘શક્તિ’ થી આશીર્વાદ આપ્યા. રામે તે દિવસે યુદ્ધ જીતી લીધું. વધુમાં, હિમાલયના રાજા દક્ષની પુત્રી ઉમા, નવરાત્રી દરમિયાન દસ દિવસ માટે ઘરે આવતી હોવાનું માનવામાં આવે છે. ભગવાન શિવ સાથે લગ્ન કરીને, આ તહેવાર તેમના પૃથ્વી પર પાછા ફરવાની ઉજવણી કરે છે.
નવ રાતો સુધી, લોકો નવરાત્રીની ઉજવણી ઊંડી ભક્તિ અને પ્રાર્થના સાથે કરે છે. દરેક દિવસ દેવી દુર્ગાના એક અવતારને સમર્પિત છે, અને ભક્તો દરેક દિવસને અનુરૂપ ચોક્કસ રંગો પહેરે છે.
દિવસ 1: શૈલપુત્રી અથવા પ્રતિપદા
મહત્વ: દેવી શૈલપુત્રીની પૂજા કરવામાં આવે છે. ‘શૈલા’ નો અર્થ પર્વત થાય છે, અને ‘પુત્રી’ નો અર્થ પુત્રી થાય છે. પર્વત દેવની પુત્રી તરીકે, આ દિવસે દેવી પાર્વતીનું સન્માન કરવામાં આવે છે.
દિવસ 2: બ્રહ્મચારિણી અથવા દ્વિતિયા
મહત્વ: દેવી બ્રહ્મચારિણી, જે દુર્ગાનું એક સ્વરૂપ છે જે ક્રોધ ઘટાડવાનું પ્રતીક છે, તેની પૂજા કરવામાં આવે છે.
દિવસ 3: ચંદ્રઘંટા અથવા તૃતીયા
મહત્વ: ભક્તો દેવી ચંદ્રઘંટાની પૂજા કરે છે, જેમને ત્રીજી આંખ હોવાનું માનવામાં આવે છે અને તેઓ દુષ્ટ રાક્ષસો સામે લડે છે. પૂજા દરમિયાન તેમને પ્રસન્ન કરવા માટે ચમેલીના ફૂલો ચઢાવવામાં આવે છે.
દિવસ 4: કુષ્માંડા અથવા ચતુર્થી
મહત્વ: દેવી કુષ્માંડાને સમર્પિત, જેમના નામનો અર્થ ‘બ્રહ્માંડીય ઇંડા’ થાય છે. તે બધામાં ઊર્જા અને હૂંફ ફેલાવવા માટે જાણીતી છે.
દિવસ 5: સ્કંદમાતા અથવા પંચમી
મહત્વ: દેવી સ્કંદમાતાને સમર્પિત, જે બુધ (બુધ ગ્રહ) પર શાસન કરે છે. તેણી તેના ઉગ્ર છતાં પ્રેમાળ સ્વભાવ માટે પૂજનીય છે.
દિવસ 6: કાત્યાયની અથવા ષષ્ઠી
મહત્વ: ષષ્ઠી પર, દેવી દુર્ગા રાક્ષસોના રાજાને હરાવવા માટે દેવી કાત્યાયનીનું રૂપ ધારણ કરે છે. સ્ત્રીઓ શાંતિપૂર્ણ લગ્ન અને પારિવારિક જીવન માટે પ્રાર્થના કરે છે.
દિવસ 7: કાલરાત્રિ અથવા સપ્તમી
મહત્વ: આ દિવસ દેવી કાલરાત્રિને સમર્પિત છે, જે તેમના ઉગ્ર સ્વભાવ અને સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં દુષ્ટ આત્માઓને ભયભીત કરવાની ક્ષમતા માટે જાણીતી છે. તે કાલી દેવીનો સૌથી વિનાશક અવતાર છે અને ભગવાન શનિ (શનિ) પર શાસન કરે છે.
દિવસ ૮: મહાગૌરી અથવા અષ્ટમી
મહત્વ: આ દિવસે લોકો મહાગૌરીની પૂજા કરે છે, જેમને સફેદ વસ્ત્રો પહેરેલી અને બળદ પર સવારી કરતી દર્શાવવામાં આવી છે. કન્યા પૂજા, યુવાન કુંવારી છોકરીઓને સમર્પિત એક ખાસ પ્રસંગ, ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસને મહાષ્ટમી અથવા મહા દુર્ગાષ્ટમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે અને તે નૃત્ય, મજા અને પ્રાર્થના સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
મહત્વ: દેવી સિદ્ધિદાત્રીને સમર્પિત, જેમને બધી ઇચ્છાઓ પૂર્ણ કરવાની શક્તિ હોવાનું માનવામાં આવે છે. નવમો દિવસ તેમને સમર્પિત છે.
દિવસ 10: વિજયા દશમી (દશેરા)
મહત્વ: નવ દિવસની પ્રાર્થના પછી, દસમા દિવસને વિજયા દશમી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે નવા પ્રયાસો શરૂ કરવાનો સમય છે. તેને વિદ્યારંભમ પણ કહેવામાં આવે છે, જે બાળકોને શિક્ષણની દુનિયામાં પરિચય કરાવે છે. સિંધૂર ખેલા આ દિવસે ધાર્મિક વિધિઓનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.
નવરાત્રી દરમિયાન ધાર્મિક વિધિઓ
નવરાત્રીની નવ રાત્રિ દરમિયાન, દેવી દુર્ગાની પૂજા ત્રણ અલગ અલગ સ્વરૂપોમાં કરવામાં આવે છે:
પહેલા ત્રણ દિવસ: તેણીને ‘શક્તિ’ તરીકે પૂજવામાં આવે છે, જે શક્તિની દેવી છે.
આગામી ત્રણ દિવસ: તેણીને ધનની દેવી લક્ષ્મી તરીકે પૂજનીય છે.
છેલ્લા ત્રણ દિવસ: તેમને જ્ઞાન અને શાણપણની દેવી સરસ્વતી તરીકે પૂજનીય છે.
ભક્તો ઘણીવાર ઉપવાસ રાખે છે, અનાજ, ડુંગળી, માંસ અને દારૂનો ત્યાગ કરે છે. ઉત્તર ભારતમાં ઉપવાસ કરનારાઓ માટે ખાસ નવરાત્રી ભોજન તૈયાર કરવામાં આવે છે. પૂર્વ ભારતમાં, નવરાત્રીને દુર્ગા પૂજા તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે વર્ષનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ તહેવાર છે. મોટા પંડાલો સ્થાપિત કરવામાં આવે છે અને રોશનીથી પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે, અને આ સમય દરમિયાન વિવિધ સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ થાય છે.
ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રમાં, નવરાત્રી નૃત્યને ગરબા અને દાંડિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જ્યાં સ્થાનિક લોકો પરંપરાગત પોશાક પહેરીને હાથમાં દાંડિયા લાકડીઓ સાથે નૃત્ય કરે છે. ગોવામાં, નવરાત્રી દરમિયાન ખાસ જાત્રાઓ શરૂ થાય છે, અને સારસ્વત બ્રાહ્મણ મંદિરોને આ તહેવાર માટે શણગારવામાં આવે છે. ભક્તો દશા મૈત્રિકાઓની પૂજા ચંદનના લાકડાના પેસ્ટ, કુમકુમ અને નવા કપડાં અને આભૂષણોથી કરે છે. કેરળમાં, નવમા દિવસે, ઘરના બધા સાધનોને આશીર્વાદ આપવા માટે આયુધ પૂજા કરવામાં આવે છે.
Navratri 2025 Faq
નવરાત્રી શું છે?
નવરાત્રી એ નવ રાત સુધી ઉજવાતો એક હિન્દુ તહેવાર છે, જે દેવી દુર્ગા અને તેમના નવ અવતારોની પૂજાને સમર્પિત છે. તે અનિષ્ટ પર સારાના વિજયનું પ્રતીક છે અને ઉપવાસ, પ્રાર્થના, નૃત્ય અને સાંસ્કૃતિક ઉત્સવો દ્વારા ચિહ્નિત થયેલ છે.
નવરાત્રીના તહેવારનું શું મહત્વ છે?
નવરાત્રી એ નવ રાત્રિના સારા અને ખરાબ યુદ્ધનું પ્રતીક છે, જે સારાના વિજયમાં પરિણમે છે. તે દેવી દુર્ગાના રાક્ષસ મહિષાસુર પર વિજય અને ભગવાન રામના રાવણ પર વિજયની ઉજવણી કરે છે, જે ખરાબ પર સારાના વિજયનું પ્રતીક છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
નમસ્કાર અહીંયા આપણે સાબરકાંઠા જિલ્લાના ઈડર તાલુકાના જાદરમાં ભરાતા લોકમેળાની હકીકતલક્ષી ઐતિહાસિક અને મુંધણેશ્વર મહાદેવ મેળો અને ભક્તિનો અનેરો સંગમ ભાદરવા મહિનાના બીજા સોમવાર થી આ લોકમેળાનો પ્રારંભ થાય છે. આ ત્રી દિવસિય મેળાની ભક્તિમય વાત અહીંયા કરવામાં આવેલી છે.
આ મંદિર ગાયોને બચાવનાર મધુવના નામ પરથી મુધણેશ્વર નામે પ્રસિદ્ધ થયું સ્વયંભૂ શિવલિંગ મૃધણેશ્વર થી ઓળખ પામી અને ભાદરવા સુદના બીજા સોમવારથી ત્રણ દિવસીય આ મેળો ઉજવવામાં આવે છે જેમાં લાખો લોકો મેળાની મજા માણતા હોય છે
જાદર ગામમાં ૬૦૦ વર્ષથી મુધ્રણેશ્વર મહાદેવના મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ મેળો ભાદરવાના બીજા સોમવારથી બુધવાર સુધી ચાલે છે અને તેમાં મોટી સંખ્યામાં લોકો ઉમટી પડે છે. મેળા દરમિયાન અહીં ચીજ-વસ્તુઓની દુકાનો પણ લાગે છે.
મુંધણેશ્વર મહાદેવ ની અહીંયા જે કથા આપવામાં આવેલી છે તે અમે અમારા પૂર્વજો, સાબરકાંઠા જિલ્લાની ઐતિહાસિક અને લોકવાયકાઓ પરથી લીધેલ છે.
જાદર મંદિરના ઇતિહાસ મુજબ ઈડર તાલુકાના દાદર ગામમાં આવેલા મુંધણેશ્વર મહાદેવ મંદિર ઘણું જ ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવે છે.400 /500 વર્ષો અગાઉ મોગલ સામ્રાજ્યના વખતમાં મુઘલ સેના ભારતના દેવા લાયો અને મિલકતો, પ્રજાને હેરાન પરેશાન અને અત્યાચાર કરી રહ્યા હતા. તે સમયે અહીંયા ઘોર જંગલ હતું. મોગલ ક્રૂર સૈનિકો જ્યારે ગાયોની વાડીની જતા હતા તે સમયે ગાયોની રક્ષા કરવા માટે ગોવાળિયાઓએ ત્યાંના મૃધવ અને અન્ય ક્ષત્રિય બંધુઓને હાકલ કરતા આ વીરો ગાયોની રક્ષા કરવા માટે દોડી આવ્યા હતા. જેથી લશ્કરે ભાગતા ભાગતા અહીં આગ લગાવી દીધી હતી.એક જગ્યા એ નાગના રાફડા હતા. નાગદેવતા હેરાન થઈ ખીજડાના વૃક્ષ ઉપર ચડી ગયા હતા. એ પોતાનો પ્રાણ બચાવવા વાચા ફૂટી હોય તેમ ક્ષત્રિય યુવાન મૃધવને વિનંતી કરતા મૃધવે નાગદેવતા નો જીવ બચાવવા તેમને ઢાલ ઉપર લઈને ઢાલને તેના માથા ઉપર રાખીને સુરક્ષિત સ્થળે નાગદેવતા ની મૂકી દીધા હતા.
જેના કારણે નાગદેવતા પ્રસન્ન થઈને મૃધવ ને વરદાન આપ્યું હતું કે ‘ હે વીર તે મારો જીવ બચાવે છે તેથી હું તારો ઉપકાર ક્યારેય નહીં ભૂલું. પરંતુ રણ યુધ્ધ જતા પહેલા તેમ મને તારા મસ્તક ઉપર બેસાડવાનું અપશુકન કરતા તું મોગલ સેના સામે વીરગતિ પામીશ. પરંતુ તે મને જીવન આપ્યું હોવાના કારણે અને ગૌરક્ષા કાર્ય જીવ ગુમાવવાનો હોવાથી હું તને “પરમપદ” આપું છું. અને તું આ સ્થળે શિવ રૂપે સ્વયંભૂ પૂજાશો. અને તારા નામ માત્ર થી મનુષ્ય કે પશુનું ઝેર ઉતરી જશે. અહીંયા યુદ્ધ પત્યા પછી. ગાયો પોતાનું દૂધ ત્યાં વહેવડાવતી હતી. ગોવાળિયાઓ એ ઘેર દૂધ ન મળતું હોવાથી તપાસ કરી તો ત્યાં સ્વયંભૂ શિવલિંગ માલુમ પડ્યું હતું અને તે દિવસથી આજ સુધી અહીં મુંધણેશ્વર પૂજાય છે અને તેની યાદમાં ભાદરવા મહિનાના બીજા સોમવારથી શરૂ થઈને ત્રણ દિવસ સુધી ભવ્ય લોકમેળો યોજાય છે જેમાં લાખો ભક્તો ઉપસ્થિત રહીને ધન્ય બને છે.
જાદર મુંધણેશ્વરમહાદેવ મંદિરે કેવી રીતે ઝેર ઉતારાય છે?
અત્યારે વૈજ્ઞાનિક યુગમાં પણ સૌને આચાર્ય થાય તેવી તે જાદરના મુંધણેશ્વર મંદિરે સર્પ દંશનો ભોગ બનેલા લોકોનું ઝેર ઉતારવામાં આવે છે. નાગ દેવતા ના વરદાન મુજબ મંદિરમાં ઘોઘા બાવજીમાં મધુવન પ્રવેશ થાય છે અને ઝેર ઉતારવાની વિધિ દરમિયાન પીડિતને લીમડાના પાન ખવડાવે છે. જો સુધી શરીરમાં 20 હોય ત્યાં સુધી લીમડો મીઠો લાગે છે અને જ્યારે વિશ પૂરેપૂરું ઉતરી જાય છે ત્યારે તેનો અસલી કડવો રસ શરૂ થઈ જાય.
જાદર ના લોકમેળા નો આનંદ
જિલ્લાના ઈડર તાલુકાના જાદરમાં ત્રી દિવસે લોકમેળો ભરાય છે. તેમાં ત્રણ દિવસ સુધી વિવિધ ખાણીપીણી ની દુકાનો, રમતો, બાળકો માટે વિવિધ જાતના રમકડા થી ત્રણ દિવસ સુધી બધા મેળાનો આનંદ માને છે. રાત્રેપણ મેળો પણ હોય છે.ભાદરવાના બીજા સોમવારે આખાય વિસ્તારના લોકો પોતાના પશુઓ માટે કે પોતાની માલમિલકતનું રક્ષણ માટે પોતાના ઘેર શ્રીફળ વધે છે.
નમસ્કાર મિત્રો ઉપરોક્ત આર્ટીકલ માં અમે મુંધણેશ્વર મેળાની વાત, તેનું ઐતિહાસિક મહત્વ, લોકવાયકા, બાળકોમાં મેળાનો આનંદ બધી જ વિગતોની વાત કરેલ છે. કોઈ જગ્યાએ ભૂલ હોય તે ્ક્ષમ્ય ગણશો અને સાચી હકીકત કોમેન્ટ બોક્સમાં જરૂરથી જણાવશો.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ શકિતપીઠ અંબાજી ખાતે આગામી તા.1 થી 7 સપ્ટેમ્બર 2025 દરમિયાન ભાદરવી પૂનમ મહામેળો 2025 નું આયોજન કરવામાં આવશે. જેની માટે તડામાર તૈયારીઓ આરંભી દેવામાં આવી છે. તેમજ આ વખતે અંબાજી માતા દેવસ્થાન ટ્રસ્ટ દ્વારા મહા મેળામાં પાર્કિંગ સુવિધા માટે વિશેષ પહેલ કરવામાં આવી છે.
વર્ષે અંબાજી ખાતે આવનાર વાહનો માટે ઓનલાઇન નિઃશુલ્ક પાર્કિંગ સુવિધા ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે. શ્રદ્ધાળુઓ ઘરે બેઠા માત્ર પાંચ સ્ટેપમાં પોતાના વાહનનું નિઃશુલ્ક પાર્કિંગ બુક કરી શકશે.
ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ અંબાજી ખાતે તારીખ 1 થી 7 સપ્ટેમ્બર દરમિયાન પાર્કિંગ માટે એક એપ્લિકેશન નું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. આ એપ્લિકેશન google સ્ટોર એપમાંથી ડાઉનલોડ કરવાની રહેશે.
💥બનાસકાંઠા જિલ્લા કલેકટરના માર્ગદર્શન હેઠળ 2025 ભાદરવી પૂનમ મહામેળામાં શ્રદ્ધાળુઓને વાહન પાર્કિગની કોઈપણ સમસ્યા ઉભી ના થાય તેના માટે આ વિશેષ ઑનલાઇન વ્યવસ્થા ઊભી કરાઈ છે.
💥જિલ્લા વહીવટી તંત્ર તથા અંબાજી માતા દેવસ્થાન ટ્રસ્ટ તરફથી અંબાજી ખાતે આવનાર તમામ શ્રદ્ધાળુઓને આ નિઃશુલ્ક વાહન પાર્કિંગનો લાભ લેવા અનુરોધ કરવામાં આવ્યો છે.
અહીંયા અમે અંબાજી ખાતે ભાદરવી પૂનમના મેળાના પાર્કિંગની વ્યવસ્થા ની માહિતી આપેલ છે. આપણે ધ્યાનપૂર્વક એપ્લિકેશન અને અંબાજી ખાતેના સરકારના સૂચનો ધ્યાને લેવાના રહેશે. અમે માત્ર માહિતી આપી છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
શ્રાદ્ધ પક્ષમાં દુધપાક ખાવાના છે ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક કારણો !
ભાદરવો મહિનો એટલે પિતૃતર્પણના દિવસો. આ દિવસોમાં દૂધપાક, વડા, પુરી ઘરમાં જ બને છે જે થોડું કાગડાઓને જમાડવામાં આવે છે અને પછી ઘરમાં બધા જમે છે. આ દિવસોમાં દૂધપાક એ દરેક ઘરમાં બનતી વસ્તુ છે, પણ તેને આરોગવાના ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ શું ફાયદા છે એ જાણીએ.
ભાદરવા પુનમથી લઈને અમાસ સુધીના 16 દિવસોમાં મૃત પિતૃઓના આત્માની શાંતિ માટે પ્રયાસો કરવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે સંતુષ્ટ આત્મા ફરીથી પ્રેત યોનિમાં પ્રવેશતો નથી અને એને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. દાદીઓ પાસેથી સાંભળ્યું છે કે પિતૃઓનો આત્મા કાગડા સ્વરૂપે સંતુષ્ટિ માટે આવે છે જેથી તેને દૂધપાક અને પુરી ખવડાવવામાં આવે છે.
વૈજ્ઞાનિક કારણ
વિજ્ઞાન અનુસાર ભાદરવો એટલે પશુ અને પક્ષીઓમાં પ્રજનનનો મહિનો. અહીં પશુઓ અને પક્ષીઓ બચ્ચાને જન્મ આપે છે. આ સમયે માદા પક્ષીઓને પોષણની જરૂર હોય છે પણ તે વિયાયેલા હોવાથી ખોરાકની શોધમાં જઈ ન શકે એટલે આવા ભૂખ્યા અને અસંતુષ્ટ પક્ષીઓને ખવડાવીને આપણે પુણ્ય મેળવીએ.
પીપળો અને વડલાએ વાતાવરણમાં મહત્તમ ઓક્સિજન પૂરું પાડે છે. પીપળા અને વડના બીજના વૃક્ષો બજારમાં વેચાતા નહીં મળે. પણ એવું જોવામાં આવ્યું છે કે કાગડાઓ આ વૃક્ષ પર બેસી, ફળ ખાઈ જે વિષ્ટા કરે તેમાં આ વૃક્ષના અપચિત બીજ જમીનમાં ભળી જઈ નવા વૃક્ષો ઉગાડે છે. આથી કાગડાઓ પર્યાવરણ માટે ખુબ ઉપયોગી જીવ છે જેથી આપણે આ જીવોનો ઉપકાર ચૂકવવા તેમને દૂધપાક ખવડાવીએ છીએ.
આહારશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ દૂધપાક
દરેક દ્રષ્ટિકોણમાં સંતુષ્ટિ મુખ્ય છે. દૂધ એ પ્રોટીનનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત છે. વળી ચોખા અને ખાંડ સુપાચ્ય શર્કરા ધરાવતું હોય એનર્જીથી ભરપૂર છે. દૂધ અને ચોખાના મિશ્રણમાં સારા પ્રમાણમાં કેલ્શિયમ, ફોસ્ફરસ, સોડિયમ, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ જેવા ખનીજ અને વિટામિન બી ઉપલબ્ધ છે. આખા શ્રાદ્ધ દરમિયાન એકાદ વાડકી દૂધપાક ખવાય તો વાંધો નહિ પણ ડાયાબિટીસના દર્દીઓ, સ્થૂળ વ્યક્તિઓએ તેનાથી પરહેજી પાળવી જોઈએ. જો વધારે દૂધપાક ખવાઈ જાય તો 1 કલાક ચાલવું, 43 મિનિટ જોગિંગ કરવું, 57 મિનિટ સાઈકલિંગ કરવું, 50 મિનિટ સ્વિમિંગ કરવું. ટૂંકમાં શરીરને નુકશાન ન થાય તે ધ્યાનમાં રાખીને ધાર્મિક પરંપરાનું પાલન કરવું ખોટું નથી.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
આધ્યાત્મિક દિવ્યતાની અનુભૂતિનો ઉત્સવ,પરંપરા અને લોકસંસ્કૃતિની ભવ્યતાનો મહોત્સવ એટલે તરણેતરનો મેળો તરણેતરના મેળામાં જતા પહેલા જાણી લો ઈતિહાસ, આ છે રોચક કથા
ગુજરાતના અનેક લોકમેળાઓમાં સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના થાનગઢ તાલુકામાં તરણેતર ખાતે આવેલા ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના સાનિધ્યમાં યોજાતો વિશ્વ વિખ્યાત તરણેતરનો મેળો ઐતિહાસિક, પૌરાણિક અને ધાર્મિક મહત્વ ધરાવે છે. તો ચાલો જાણીએ તરણેતરનો મેળા વિશે.
તરણેતરનો મેળો એટલે આનંદ, યુવાની અને કળાનો અનેરો સંગમ. ભાદરવા સુદ ત્રીજના દિવસે સવારે મહાદેવના પૂજનથી મેળાની શરૂઆત થાય છે. ત્યારબાદ ચોથના દિવસે રંગત જામે, યૌવન ખીલે અને રાસ, ગરબા, દુહા અને છંદની રમઝટ બોલે. ટીટોડો અને હુડારાસ એ તરણેતરના મેળાનું આગવું અંગ છે.
પ્રાગ ઐતિહાસિક કાળમાં સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તાર “દ્વિપકલ્પ” તરીકે ઓળખાતો હતો. એ વખતે ધીરે-ધીરે જે જમીન સમુદ્રમાંથી સૌથી પહેલા બહાર નીકળી અને હજારો વર્ષ કે લાખો વર્ષ સુધી ટકી રહી. એ જે ટોચનો વિસ્તાર છે તે, સૌરાષ્ટ્રનો “પાંચાળ” વિસ્તાર છે. પાંચાળનો ઘેરાવો બહુ મોટો નથી, પણ એનું સાંસ્કૃતિક, ઐતિહાસિક, ધાર્મિક સંદર્ભમાં બહુ મોટું મહત્વ છે. સ્કંદપુરાણમાં એવો ઉલ્લેખ છે કે, ભગવાન વિષ્ણુએ શિવજીને પ્રસન્ન કરવા માટે આ ભૂમિ પર તપસ્યા કરી હતી. ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે શ્રી વિષ્ણુએ 1001 કમળ ચડાવવાના હતા.
મૂર્તિ ઉપર 1000 કમળ થઈ ગયા અને છેલ્લું 1 કમળ ખૂટ્યું ત્યારે તેમણે પોતાનું જમણું નેત્ર શિવજી ઉપર ચડાવ્યું ત્યારે ભગવાન શંકર લીંગમાંથી પ્રગટ થયા અને નેત્ર લઈને પોતાના કપાળે લગાવી દીધું. ત્યારથી તેઓ ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવ કહેવાયા. આથી આ પવિત્ર સ્થાનનું નામ ત્રિનેત્રેશ્વર પડ્યું. તેના પરથી અપભ્રંશ થતાં ગામનું નામ “તરણેતર” પડ્યું. વાયકા મુજબ, બીજી વખત કણ્વ મુનિના ભક્તિના પ્રભાવથી શિવલીંગમાંથી ભોળાનાથ પ્રકટ થયા. જેમને પાંચ મુખ, દશ ભુજા અને ત્રણ નેત્ર હતા. તે શિવની મૂર્તિ આજે પણ ત્રિનેત્રેશ્વર મંદિરમાં સ્થાપિત છે.
પાંચાળ એટલે પૌરાણિક કથાઓનું ઘર. પૌરાણિક કથા અનુસાર, આ મેળો પ્રાચીનકાળથી અહીં ભરાય છે. તેની ઉત્પત્તિ દ્રૌપદીના સ્વયંવરની કથા સાથે જોડાયેલી છે. દ્રૌપદીનો સ્વયંવર આ જ સ્થાને યોજાયો હતો. આ કુંડના પાણીમાં પ્રતિબિંબ જોઈ મહાન તીરંદાજ અર્જુને માછલીની આંખ વીંધવાનું મુશ્કેલ કાર્ય માત્ર પાણીમાં તેના પ્રતિબિંબને જોઈને કર્યું હતું. આ પરાક્રમ દ્વારા દ્રૌપદીને પામીને વિવાહ કર્યા હતા. દ્રૌપદી એટલે કે પાંચાલીના નામે આ ભૂમિ “પાંચાલભૂમિ” તરીકે ઓળખાયાની લોકવાયકા પણ છે.
તરણેતરના મેળાની દંતકથા
એક દંતકથા મુજબ, પાંચ ઋષિઓએ અહીં નિવાસ કર્યો અને પોતાના આશ્રમો બનાવ્યા. જે ભૂમિને પવિત્ર માનીને પોતાનું ઘર બનાવ્યું તેવા વિસ્તારમાં અસંખ્ય દેવ-દેવતાઓના વાસ છે. ભગવાન ત્રિનેત્રેશ્વર મહાદેવના મંદિરની ફરતે બનાવેલા કુંડમાં પાંચ ઋષિઓએ ભેગા થઈ ગંગાજીને અવતરણ માટે આહવાન કરી ગંગાજીનું પ્રાગટ્ય કરાવ્યું હતું.
તેની પાછળનો ઉદ્દેશ કદાચ તે હોઈ શકે કે આ પાંચાળ વિસ્તારના લોકો કદાચ ગંગાજી સુધી હરિદ્વાર કે ઋષિકેશ ન જઈ શકે તો અહીં જ ગંગાજીના અવતરણને નિમિત્ત બનાવ્યું હતું. લોકો પોતાના પિતૃઓનું અસ્થિ વિસર્જન વગેરે જેવા ધાર્મિક કાર્યો કરવા માટે મહર્ષિપંચમીના દિવસે તરણેતર આવતા થયા, તે રીતે ઐતિહાસિક રીતે મેળાની કદાચ શરૂઆત થઈ હોય એવું અનુમાન છે.
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
માસિક ધર્મમાં આવતી બહેનો ખાસ આ વ્રત કરે છે. જે તે વ્યક્તિનું પાપ કર્મ ઋષિ પાંચમના પર્વે જેટલીવાર ન્હાય એટલા વધુ પાપ ધોવાય છે. તેવી માન્યતા પ્રચલિત હોય આ પર્વે શ્રદ્ધાળુઓ સવાર, બપોર અને સાંજ, એમ ત્રણવાર તો સ્નાન કરે જ છે. તેમાંય જે સ્થળે પાંડવોના પાપ ધોવાયા તે કોળીયાકના નિષ્કલંક મહાદેવ મંદિરના સમુદ્ર તટે તો જે ભાવિક-શ્રદ્ધાળુને ન્હાવાની તક મળે તે પોતાની જાતને ધન્ય ગણે છે.
એક પૌરાણીક કથા પણ આ પવિત્ર તહેવાર સાથે જોડાયેલી છે.
વિદર્ભ દેશમાં એક ઉત્તંક નામનો સદાચારી બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેને સુશીલા નામની એક પતિવ્રતા પત્નિ હતી.આ બ્રાહ્મણને એક પુત્ર અને પુત્રી એમ બે સંતાન હતા. વિવાહ યોગ્ય થતાં તેણે પુત્રીના વિવાહ સમાન કુળવાળા પરિવારમાં કર્યા.પરંતુ થોડા જ દિવસોમાં તે વિધવા થઇ ગઇ. દુ:ખી બ્રાહ્મણ દંપતી પુત્રી સાથે ગંગા તટે રહેવા લાગ્યા.
એક દિવસ બ્રાહ્મણ કન્યા સુતી હતી તે વખતે તેના શરીર માં કીડા પડી ગયા. ઉત્તકે સમાધી લગાવીને જોયું તો તેને ખ્યાલ આવ્યો કે પૂર્વ જન્મમાં પણ તે બ્રાહ્મણી હતી અને રજસ્વલા હોવાં છતાં તે વાસણોને અડી ગઇ હતી. આ જન્મમાં પણ તેણે બીજાનું જોઇને ઋષિ પંચમી વ્રત કર્યું ન હતું.
આધ્યાત્મિક દિવ્યતાની અનુભૂતિનો ઉત્સવ,પરંપરા અને લોકસંસ્કૃતિની ભવ્યતાનો મહોત્સવ એટલે તરણેતરનો મેળો તરણેતરના મેળામાં જતા પહેલા જાણી લો ઈતિહાસ, આ છે રોચક કથા
પિતાની આજ્ઞાનુસાર તેણે ઋષિ પંચમી વ્રત કર્યુ અને તેને સર્વ પાપો માંથી મુક્તિ મળી.આ જન્મમાં તેણે સુખ ભોગવ્યું અને પછીના જન્મે તેને અખંડ સૌભાગ્યની પ્રાપ્તી થઇ. આમ વ્રત ના પ્રભાવ થી અખંડ સુખ અને સૌભાગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.
ઋષિ પંચમીના દિવાસે કંદમૂળને બદલે વાડાના શાક ખાવામાં આવે છે. ખડધાનમાં સામો ઉપરાંત વાડાના તમામ શાક પણ પાંચમના પર્વે ખવાય છે. જેમાં દુધી, તૂરીયા, ચીભડુ, ગલકા વગરેનો સમાવેશ થાય છે. તે ઉપરાંત તમામ પ્રકારના ફ્રુટ પણ ખાઇ શકાય છે. આ પર્વે કંદમૂળના ભોજનનો નિષેધ હોવાથી સૂરણ કે બટાકાનો ખાવામાં ઉપયોગ કરવો જોઈએ નહીં.
ઋષિ પંચમીનું આ કથા વાર્તા તમને જો યોગ્ય લાગ્યું હોય તો તેની જરૂર થી શેર કરશો
वक्रतुंड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ। निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥
सिद्धि-बुद्धि सहितं देवं शरणं गच्छाम्यहम्। गणेशं विघ्नराजं च भक्तानां सुखदायकम्॥ https://dharmik.tech/ganesh-chaturthi-2025/ गणेश चतुर्थी के इस पावन अवसर पर मंगलमूर्ति श्री गणेश जी आपके जीवन से सभी विघ्न-बाधाएँ दूर करें।
श्री गणेश भगवान का आशीर्वाद आप पर सदैव।बना रहे। आपके घर-परिवार में सुख, शांति और समृद्धि का वास हो। और भगवान गणपति बप्पा आपकी हर मनोकामना पूर्ण करें।
હું તન્વી પટેલ છું. ગુજરાત રાજ્યમાં રહું છું. મને ધાર્મિક વાર્તાઓ vedપુરાણ ઉપનિષદ રામાયણ મહાભારત વિગેરે વાંચવાનો ખૂબ જ શોખ છે. વળી ભારતમાં વિવિધ ધર્મના ઉજવાતા તહેવારો ની ઉજવણીનો મને રસ છે. ધાર્મિક કથાઓનું જ્ઞાન મેળવવા માટે ધાર્મિક કથાઓનું અધ્યયન આવશ્યક છે એ આજના સમયની જરૂરિયાત છે.
